Orloj, the Prague Astronomical Clock
Dit was mijn instabuy voor Essen. Van dezelfde uitgeverij als Phoenix New Horizon, die ik supergoed vond van gameplay. En dan nog als extra het thema van 1 van de trekpleisters van 1 van de mooiste Europese steden.
Er worden 4 rondes gespeeld tenzij de klok eerder volledig gebouwd is. Elke ronde heeft x-aantal keren dat de haan (time-tracker van de rondes) vooruit mag gaan. Afhankelijk dus van welk tegeltje er ligt en met hoeveel spelers je bent.
De haan gaat vooruit wanneer een speler gaat passen en wanneer op de apostel-rondel het rode pijltje bij het haansymbool komt. Als de haan op het einde is, volgt een upkeep en begint de volgende ronde.
In je beurt ga je de wijzer van de kleine cirkel 1 keer (of meer, afhankelijk van het blauwe track) draaien naar de volgende actie. Je kan tandwielen inzetten om verder door te draaien naar de gewenste actie. Wil je de 2e cirkel (tegenwijzerzin) draaien, dan kan je daar ook tandwielen voor inzetten. Je zet je meeple bij de actie (en kickt een andere meeple er af, indien er eentje staat). Daarna mag je in zelfgekozen volgorde de acties van de binnenste en buitenste cirkel uitvoeren, maar je moet altijd eerst de ene actie voltooien voor je de andere kan doen.
* Mogelijke acties zijn:
- Productie upgraden: je kiest 1 van je productietracks of je hamertrack en zet het blokje omhoog. Vanaf nu produceer je meer of heb je een betere bonus bij de bouw-actie. Staan als je productietracks op het volgende rijtje, dan speel je een meeple vrij.
- Produceren: je neemt zoveel resources als het cijfer op je productie-track.
- Vooruitgaan op boekjes-tracks: je gaat vooruit op dat kleur boekjes-track en kan 1 munt betalen om op 1 track naar keuze vooruit te gaan. Deze tracks zijn belangrijk omdat ze gaan bepalen wat en hoeveel je krijgt: blauw is hoeveel wijzerstappen je zet in een beurt, rood is hoeveel meeples je terug krijgt en hoeveel manen je extra krijgt bij een pass-actie, geel is hoeveel stappen je bij de painter of de maan-actie kan zetten.
Wanneer je op tracks vooruit gaat, krijg je op bepaalde plaatsen een bonus. Een endgame-scoringtegel (assistent, kan je later op een glasraam leggen), een envelopje (extra vrije acties) of de maan-actie. Kom je als 1e bovenaan een spoor, dan mag je de scoringstegel onmiddellijk uitvoeren. En op het einde scoor je nog punten voor deze tracks (indien je boven de baksteen-lijn geraakt bent).
- Maan of Painter actie: je kiest welke van de 2 rondels je gaat activeren. Afhankelijk van het gele track ga je x-aantal passen vooruit op de maan-rondel en krijg je elke resource die je passeert en waar je op eindigt. Naast resources ga je ook op deze manier tandwieltjes terug kunnen omdraaien. Bij de painter mag je tot zoveel stappen zetten en 1 van de aangrenzende bonussen activeren (boekjes, goud en munt krijgen, haan-track op je spelersbordje verhogen, apostel nemen,...)
- Apostel: je neemt uit je voorraad 1 van de 2 apostelen die afgebeeld staan op de tandwielen van die rondel. Ook hier kan je tandwielen inzetten om dit verder door te draaien om zo de gewenste apostel te krijgen. Apostels kan je later als vrije actie op je spelbordje plaatsen voor een bonus of extra meeples vrij te spelen.
- Artisan: je neemt je artisan-meeple en zet die op 1 van de 4 acties en voert die uit (goud en resources krijgen, bouwactie, glasraam-actie of de painter). Hoe zwak of sterk die actie is, hangt af van je plaats op het rode boekjes-track.
- Glasraam: je betaalt 1 inktpotje en 1, 2 of 3 extra resources. Je krijgt de glasraamkaart en de bonus bovenaan de kaart. Is dit de 1e keer dat je van die plaats koopt, krijg je een extra meeple. Wanneer je meerdere glasramen hebt, puzzel je ze tegen elkaar om zo een extra actie (bouwen of apostel) te verkrijgen.
- Bouwactie: je mag het hamertje zoveel stappen verzetten als je hamertrack op je spelbordje en je mag tandwielen gebruiken om extra stappen te zetten. Je betaalt het aantal resources van de rij en kolom en krijgt dan dat aantal maal 2 in punten. Je plaatst het schijfje in het uurwerk, zet er je meeple op en scoort ook nog punten per meeple van jouw kleur die aangrenzend zijn aan de geplaatste meeple. Daarna mag je de painteractie die aangrenzend is aan de geplaatste meeple uitvoeren en krijg je de bonus van je hamertrack. De meeple die je daar plaatste staat vast voor de rest van het spel
* Vrije acties:
- Assistent plaatsen: je betaalt de resource, plaatst de assistent en krijgt de actie die de assistent afdekt.
- Apostel plaatsen: je betaalt de resource, plaatst de apostel en krijgt het voordeel of de meeple die je afdekt. Als je een kolom of rij afwerkt, krijg je nog punten en/of een bonus.
- 3 dezelfde resources afgeven voor 1 goud
- Munt afgeven als joker voor een andere resource
- Enveloppe-token uitvoeren: je draait de enveloppe om en voert de actie die er op staat uit.
- Meeple plaatsen bij 1 van de 3 endgame-scoringsdoelen: je zet je meeple op het eerstvolgende vrije scoringsvakje wanneer je aan de voorwaarden voldoet. Ben je als 1e, dan krijg je nog een bonus. Deze meeple staat daar vast voor de rest van het spel.
* Pass-actie
Wanneer je geen meeples meer hebt, dan moet je passen. Je mag x-aantal meeples terug nemen en x-aantal stappen zetten op de maan-rondel. Daarna zet je de haan een stap vooruit.
* Einde ronde:
Wanneer de haan kraait (op het laatste vakje staat), wordt een upkeep gedaan. Je mag zoveel tandwielen omdraaien als de haan-track op je eigen spelbordje. Daarna krijg je plus- of minpunten afhankelijk van of je te veel had of net nog tandwielen open hebt liggen. En dan start de volgende ronde.
Wanneer de haan na de 4e ronde kraait of wanneer de laatste tegel van de klok gebouwd is, wordt de ronde nog uitgespeeld. Daarna volgt de endgame-scoring. Je krijgt nog punten voor de 3 tracks (indien je boven de baksteenlijn zit, 1e speler krijgt meer punten, volgende spelers krijgen minder punten), 1 punt per goud, punten voor de endgame-doelen, punten voor je assistenten en minpunten voor elk tandwiel dat nog zichtbaar is.
Conclusie:
Wie in Praag de astronomische klok al zag, zal deze zeker herkennen in het spelbord. Het bord oogt druk door de vele kleuren, tracks, rondels,... maar alles zit heel logisch in elkaar. De symbolen zijn over het algemeen wel duidelijk (enkel apostel en assistent kunnen van ver wel eens verwisseld worden).
Gameplay: I love combo's. En in dit spel ga je mooie combo's kunnen scoren Zelfs als je even vast lijkt te gaan zitten, is er vaak wel iets mogelijk waardoor je weer verder kunt. Dit maakt dat kleine foutjes te vergeven zijn. En dat -zelfs als een ander roet in het eten strooit- je altijd wel iets zinnigs kan doen (al is het dan misschien niet je ideale actie).
Het lijkt in het begin veel en moeilijk, maar eens je aan het spelen bent, vloeit alles in elkaar en is het vrij logisch. Soms wel eens goed rekenen en tellen, want zeker bij het bouwen durft dit wel eens te veranderen tegen dat je opnieuw aan de beurt bent.
Deze valt dan ook in de zwaardere helft van de midweight spellen, iets wat mij wel kan bekoren.
Herspeelbaarheid is groot door de opzet van de klok (welke tegels die gebouwd kunnen worden), opzet van ronde-fiche, opzet van endgame-doelen, scoring van wie als 1e bovenaan de tracks komt, de assistenten die je gaat kiezen, het zelf bepalen hoe snel de haan vooruit gaat (aposten en passen),...
Na deze nu gespeeld te hebben is dit (tot nu toe, nog niet alles gespeeld) voor mij de topper van Essen in het zwaardere segment. Heel blij dat ik deze in bezit heb. En ik kijk al uit naar een volgende speelsessie over 2 weken.
